آسیا کارخانه پوشاک جهان باقی میماند اما…
گروه مترجمین مجله: بر اساس گزارش اخیر سازمان بینالمللی کار (ILO)، اگرچه آسیا همچنان بزرگترین تولیدکننده پوشاک در جهان است، اما در عین حال با مجموعهای از مشکلات مواجه است. گزارش ILO از آسیا به عنوان «کارخانه پوشاک جهان» یاد میکند، اما هشدار میدهد که این بخش با مشکلات زیادی روبهرو است که بسیاری از آنها با شیوع کووید19 تشدید شدهاند. افزایش هزینههای نیروی کار، اتوماسیون تولید و فرآیندها، بازآرایی زنجیره تامین و نزدیک شدن تامینکنندگان به بازارهای هدف، و همچنین فشار مضاعف برای حرکت به سمت مدل کسبوکار پایدارتر با دستمزدها و شرایط کاری بهتر، همگی جزو چالشهای صنعت پوشاک در آسیا میباشند.
گزارش سازمان بینالمللی کار با عنوان «بررسی تغییرات اخیر در اشتغال، درآمد و بهرهوری در صنعت پوشاک آسیا» به مطالعه شرایط اشتغال، دستمزدها و بهرهوری نیروی کار در بخش پوشاک آسیا از سال 2010 تا 2019 میپردازد و نشان میدهد که چگونه این قاره هنوز 55 درصد از صادرات نساجی و پوشاک جهان را به خود اختصاص داده و برای 60 میلیون نفر اشتغال ایجاد کرده است.
در همین ارتباط، دیوید ویلیامز مدیر برنامه کار شایسته در زنجیره تامین پوشاک آسیایی گفته، در شرایطی که دستمزدها و بهرهوری در بسیاری از کشورها افزایش پیدا کرده، رابطه بین سیاستهای دولتی و فشارهای خارجی، همیشه روشن و شفاف نیست. با حمایت صحیح از گفتمان اجتماعی و چانهزنی جمعی و همچنین اعطای مشوقهای واقعی از جانب برندها، صنعت پوشاک میتواند یک چرخه جدیدی را ایجاد کند که در آن، دستمزدهای بالاتر باعث بهبود بهرهوری میشود و بالعکس.
این گزارش، پیشرفت صنعت پوشاک را از مسیرهای مختلف در سراسر منطقه آسیا نشان میدهد. در حالی که تنوعبخشی به محصولات و رشد اقتصادی، جایگاه و اهمیت صنعت پوشاک را در کشورهایی مانند چین، تایلند و فیلیپین کاهش داده، اما در کشورهایی نظیر کامبوج و بنگلادش، صنعت پوشاک همچنان موتور اصلی اقتصادی محسوب میشود. بر اساس این تحقیق، سهم آسیا از صادرات منسوجات و پوشاک جهان از اوایل دهه 2000 به طور چشمگیری افزایش یافته است. این سهم در سال 2015 به قله 58 درصد رسید اما در سال 2019 به حدود 55 درصد کاهش پیدا کرد.
گزارش ILO نشان میدهد که این روندها عمدتا توسط چین هدایت شده که تا سال 2015 شاهد رشد مستمر و مداوم صادرات در هر دو بخش منسوجات و پوشاک بوده است. اما از آن سال به بعد، کاهش سهم این کشور در صادرات پوشاک تنها تا حدی با افزایش سهم دیگر صادرکنندگان پوشاک آسیایی مخصوصا ویتنام، بنگلادش، میانمار و کامبوج جبران شده است.
این موضوع ممکن است بر این دلالت داشته باشد که برندهای پوشاک جهان به جای مهاجرت به مکانهای کمهزینهتر، نزدیک کردن زنجیره تامین به بازارهای هدف را در طول سالهای اخیر دنبال کردهاند. علیرغم کاهش اخیر در صادرات پوشاک، چین همچنان در این صنعت بیرقیب است و 34 درصد از صادرات پوشاک و نساجی جهان در سال 2019 را به خود اختصاص داده است. پس از این کشور، ویتنام با سهم 5 درصد و بنگلادش و هند هرکدام با سهم 4.3 درصد از کل صادرات جهانی، قرار داشتهاند.
بر اساس این گزارش، در سالهای اخیر بخش پوشاک عمدتا به کاهش هزینههای نیروی کار برای به دست آوردن مزیتهای بازار جهانی، وابسته بوده است. اگرچه دستمزدهای واقعی در اکثر کشورهای فعال در صنعت پوشاک افزایش یافته است، اما شرایط کاری در این صنعت به طور کلی سخت است که شامل ساعتهای کاری طولانی و فشرده، ایمنی و بهداشت شغلی ضعیف، و نقض حقوق اساسی در محل کار میباشد.
تفاوت دستمزدها بر اساس جنسیت، همچنان در صنعت پوشاک آسیا باقی مانده است. کارکنان زن به وفور در میان کارگرانی با دستمزد کم در بخش پوشاک حضور دارند و حتی کشورهایی که کمترین نسبت کارگران زن را در صنعت پوشاک خود دارند نیز دارای بیشترین تفاوتهای جنسیتی در نظام پرداخت خود هستند. اگرچه زنان سهم قابلتوجهی از کارگران بخش پوشاک در آسیا را تشکیل میدهند، اما همچنان نابرابری جنسیتی در دستمزدها وجود دارد و این موضوع به ویژه در کشورهایی که زنان با موانع سیستماتیک بیشتری در بازار کار مواجه هستند، مشهود است. حتی در شرایط خاص، زنان کارمند به دلیل ویژگیهای جنسیتی شغل خود قربانی خشونت فیزیکی و جنسی نیز میشوند.
در حالی که بهرهوری نیروی کار در صنعت پوشاک آسیا در دهههای اخیر افزایش یافته است، اما همچنان در مقایسه با سایر بخشهای تولیدی ضعیف است. تعداد کمی از کشورهای تولیدکننده پوشاک به طور موثر در زنجیره ارزش تولید پوشاک پیشرفت کردهاند و بخش عمدهای از تولیدکنندگان نیز هنوز در فعالیتهای «برش، دوخت و اصلاح» که به مهارت کمی نیاز دارد، فعالیت میکنند. دادههای این تحقیق نشان میدهد که رابطه مثبتی بین رشد بهرهوری نیروی کار و رشد دستمزد در بخش پوشاک وجود دارد که نشان میدهد سرمایهگذاریها در ارتقای بهرهوری نیروی کار میتواند نقش مهمی در کمک به افزایش دستمزد کارگران پوشاک داشته باشد.
